Na co dzień tłumacze w swojej pracy spotykają się z przekładem tekstów z różnych dziedzin – od technicznej, przez medyczną i prawniczą, po marketing, ekonomię i wiele innych. Oznacza to, że tłumacz powinien zarówno mieć specjalistyczną wiedzę, jak i posługiwać się słownictwem typowym dla danej dziedziny. Aby wspomóc pracę tłumacza, przyspieszyć przekład treści i zapobiegać wykonywaniu tej samej pracy kolejny raz z rzędu, stworzono tzw. narzędzia CAT. Czytaj dalej, jeśli chcesz poznać specyfikę działania narzędzi i ich zastosowanie w przypadku tłumaczeń specjalistycznych!
Czym są narzędzia CAT?
Narzędzia CAT (ang. Computer Aided Translation) to nic innego jak programy wspomagające tłumaczenie plików, dedykowane dla tłumaczy wykonujących na co dzień tłumaczenia specjalistyczne. Programy CAT nie powinny być mylone z automatycznymi translatorami, często wprowadzającymi użytkowników w błąd i dobierającymi nieprawidłowe, niebranżowe słownictwo.
Narzędzia CAT zazwyczaj są pobierane na urządzenie, na którym pracuje tłumacz. W większości programów CAT osoba wykonująca przekład może korzystać z takich udogodnień jak sprawdzanie poprawności gramatycznej tłumaczonego tekstu, czy pamięć tłumaczeniowa (Translation Memory), ułatwiająca tłumaczenie powtarzających się treści.
Jednym z głównych zadań narzędzi CAT jest sczytywanie tłumaczonej treści, a następnie podpowiadanie właściwego tłumaczenia, oparte na wcześniej przetłumaczonych już plikach. W ten sposób programy wspomagają proces tłumaczenia i zdecydowanie wpływają na skrócenie czasu przekładu treści, szczególnie w przypadku dokumentów, instrukcji i innych plików, w których zazwyczaj słownictwo się powtarza.
Jak działają programy CAT?
W skład programów CAT najczęściej wchodzą elektroniczne słowniki, edytory umożliwiające sprawdzenie tłumaczonych treści oraz indywidualne organizery, stwarzane bezpośrednio przez tłumacza (np. baza terminologiczna, zawierająca typowe dla danej branży zwroty). Podczas tłumaczenia treści, na ekranie tłumacza wyświetlają się dwa okna – jedno z oryginalnym tekstem, a drugie z przetłumaczoną treścią. Każdy z tekstów powinien wcześniej zostać podzielony na segmenty, co ułatwia narzędziu podpowiadanie odpowiednich słów.
W momencie, gdy tłumacz wykonuje przekład po raz pierwszy, w narzędziu automatycznie zapisują się pliki pamięci tłumaczeniowych, jednocześnie tworząc bazę terminologiczną. Przy kolejnych przekładach podobnych treści, narzędzie rozpoznaje wcześniejsze tłumaczenie i proponuje tłumaczowi wykorzystanie wcześniej użytych słów, zwrotów lub całych zdań. Co ważne, programy CAT dostępne są zarówno w wersji online, jak i offline, co znacznie zwiększa możliwości tłumacza.
Warto podkreślić, że narzędzia CAT umożliwiają osobie przekładającej daną treść tworzenie listy kontroli jakości. Po zakończeniu tłumaczenia taka lista tworzy się automatycznie, zawierając m.in. wyliczanie błędów. Taka funkcja ułatwia szybką poprawę tekstu, a co za tym idzie – czas tłumaczenia ponownie się skraca. Co więcej, programy umożliwiają stworzenie indywidualnych glosariuszy, które wyświetlają, w jakim kontekście użyto konkretnego słowa. Tłumacz może więc w prosty sposób zweryfikować, czy proponowane wyrażenie pasuje do danej branży.
Zastosowanie narzędzi CAT przy tłumaczeniu treści
Programy CAT najchętniej instalowane są przez biura tłumaczeń, zajmujące się wieloma tłumaczeniami specjalistycznymi z różnych branż. Warto jednak podkreślić, że coraz więcej indywidualnych tłumaczy, specjalizujących się w konkretnej dziedzinie, także decyduje się na wspomaganie swojej pracy takimi właśnie narzędziami. Można by powiedzieć, że narzędzia CAT są w stanie zastąpić lub uzupełnić różne techniki tłumaczeniowe, łącząc kilka metod tłumaczeniowych jednocześnie.
Przede wszystkim programy CAT sprawdzają się w przypadku tłumaczenia treści o jednej tematyce lub powiązanych z konkretną branżą. W wielu sytuacjach osoby wykonujące przekłady przy każdym zleceniu wykonują całe tłumaczenie od nowa, co zdecydowanie wydłuża czas pracy i po pewnym czasie może wprowadzić poczucie monotonii. Korzystając z narzędzi CAT, można znacznie przyspieszyć tłumaczenie, jednocześnie niwelując uczucie wykonywania ciągle tej samej pracy bez osiągania zadowalających efektów.
Wielu tłumaczy często otrzymuje zlecenia składające się nie z jednego, a z kilku tekstów, nierzadko dotyczących tego samego zagadnienia. Przykładem są instrukcje urządzeń elektronicznych lub dokumenty medyczne, gdzie często wiele wyrażeń zwyczajnie się powtarza. Korzystając z programów CAT i pamięci tłumaczeniowej tłumacz stale otrzymuje podpowiedzi, gdy odczytane zdania lub wyrażenia były już wcześniej tłumaczone. Wówczas wystarczy zatwierdzić podpowiedź, a system umożliwi skopiowanie słowa lub frazy, bez konieczności ich ponownego tłumaczenia.
Wykorzystanie pamięci tłumaczeniowych i baz terminologicznych
Pamięć tłumaczeniowa to niemalże podstawa działania narzędzi CAT. Jej praca polega na, jak sama nazwa mówi, zapamiętywaniu zdań w języku źródłowym oraz ich odpowiedników w języku docelowym (po przetłumaczeniu). Na podstawie tychże zdań program tworzy odpowiednie dla danej branży słowniki terminów, a następnie wykorzystuje wcześniej zgromadzone dane do ułatwiania tłumaczenia kolejnych treści.
Bazy terminologiczne z kolei to udogodnienia przypominające słownik. Zawierają one pojedyncze wyrażenia w języku źródłowym i ich odpowiedniki w innym języku. Bazy terminów ułożone są w kolejności alfabetycznej, a ich użytkownicy mogą korzystać tylko z pojedynczych słówek, a nie jak w przypadku pamięci tłumaczeniowej – z całych przetłumaczonych zdań.
Warto wiedzieć, że wielu klientów często życzy sobie zastosowania konkretnej, dostarczonej przez niego bazy terminologicznej. Narzędzia CAT zwykle umożliwiają wgranie własnej bazy słów i zwrotów, co z kolei ułatwia pracę przy przekładzie treści. W momencie, gdy program rozpozna słowo pasujące do definicji lub wyrażenia znajdujących się w bazie, automatycznie podpowie przetłumaczone i odpowiednie dla danej branży zwroty.
Tłumaczenie wspomagane komputerowo i jego zalety
Jedną z głównych zalet wykorzystania w codziennej pracy narzędzi CAT jest oczywiście oszczędność czasu. Tłumacze korzystający z programów nie muszą przekładać całych tekstów od początku do końca, gdyż wiele zwrotów (szczególnie w przypadku wykonywania kolejnego tłumaczenia z konkretnej branży) może zostać podpowiedzianych przez narzędzie. Ma to ogromne znaczenie np. w przypadku gdy tłumacz zajmuje się przekładem tych samych dokumentów, a jedyną zmianą w treści są dane osobowe lub inne krótkie informacje.
Co więcej, wykorzystując programy CAT, można niemalże całkowicie wykluczyć użycie niewłaściwych dla danej branży zwrotów. Tłumacz podczas wykonywania przekładu otrzymuje do wglądu glosariusz wraz z przykładem użycia danego słowa lub zdania. Wyświetlanie takich informacji umożliwia szybką weryfikację, czy zaproponowane wyrażenie jest odpowiednie dla wykonywanego tłumaczenia, co ułatwia niwelowanie wystąpienia błędów merytorycznych.
Warto podkreślić, że wykonując tłumaczenia pisemne, osoby wdrażające przekład mogą czasem nieświadomie używać licznych powtórzeń (szczególnie przy kolejnym tłumaczeniu podobnych treści). Wykorzystanie programów CAT ułatwia znalezienie odpowiedników konkretnych wyrażeń, co z kolei wpływa na poprawę jakości tłumaczenia.
Wybierz specjalistów w przekładzie treści!
Zachęcamy do skorzystania z usług biura tłumaczeń TEXTOLOGY. Jeśli potrzebujesz merytorycznego tłumaczenia treści specjalistycznych, to doskonale trafiłeś! Współpracujemy z tłumaczami korzystającymi na co dzień z narzędzi CAT, dzięki czemu możesz mieć pewność, że tłumaczone teksty będą w pełni poprawne pod kątem stylistycznym, gramatycznym oraz językowym. Jeśli chciałbyś poznać koszt tłumaczenia technicznego, medycznego lub sądowego, już dziś zamów darmową wycenę, a my wyślemy ofertę w ciągu 24 godzin!