Wśród wielu różnorodnych rodzajów tłumaczeń ważne miejsce zajmuje tłumaczenie audiowizualne, choć rzadko w ogóle zdajemy sobie sprawę z jego istnienia. A tymczasem ono nie tylko naprawdę istnieje, ale też pełni w życiu większości z nas bardzo istotną rolę. Czym są tłumaczenia audiowizualne i w jaki sposób każdy z nas korzysta z nich? Wszystkiego na ten temat dowiecie się z dzisiejszego wpisu. Zapraszamy do lektury!
Przekład audiowizualny – czym jest?
Przekładem audiowizualnym nazywamy rodzaj tłumaczenia, który obejmuje materiały składające się zarówno z dźwięku, jak i obrazu, a więc w głównej mierze filmów, seriali czy gier. Potrzeba przekładu tekstu pojawiła się wraz z pojawieniem się pierwszych, wówczas jeszcze nieudźwiękowionych filmów.
Historia tłumaczenia audiowizualnego jest więc nie tylko długa, ale także barwna – za pierwszych tłumaczy audiowizualnych uznaje się aktorów, którzy na żywo, w czasie seansów kinowych, podejmowali się przekładu dialogów w filmach. Z jednej strony pozwalało to widzom zrozumieć akcję, z drugiej jednak – nie rozwiązywało problemu dla osób obcojęzycznych. Transkrypcja nagrań audio i wideo musiała więc zostać udoskonalona.
Szybki rozwój kinematografii wymusił więc na amerykańskich producentach filmowych opracowanie rozwiązań, które umożliwiłyby dystrybucję filmów do innych krajów świata. Pierwotnie tłumaczenie miało formę napisów, szybko jednak okazało się, że jest to rozwiązanie niewystarczające ze względu na wysoki odsetek osób niepiśmiennych. W roku 1929 powstał pierwszy film dubbingowany, a aktualnie na całym świecie prowadzone są tego rodzaju tłumaczenia: w UK, USA i innych krajach.
Obecnie wykorzystuje się trzy techniki tłumaczenia audiowizualnego:
- voice – over – dialogi aktorów czyta lektor;
- dubbing – tego rodzaju tłumaczenie polega na usunięciu oryginalnych wypowiedzi aktorów i podłożeniu na ich miejsce głosów wypowiadających dialogi w języku docelowym. Dubbing często możemy podziwiać w filmach animowanych i dziecięcych bajkach;
- napisy – tłumaczenie pojawia się w formie napisów, zwykle w dolnej części ekranu.
To, co widzimy lub słyszymy na ekranie w formie napisów lub dubbingu, stanowi jednak tylko efekt całego procesu pracy tłumacza. Natomiast samo tłumaczenie treści jest pracą szalenie skomplikowaną i wymagającą perfekcyjnej znajomości języka oryginalnego i docelowego, różnych technik oraz wyczucia i niemałej wprawy. Oto informacje, które warto znać.
Praca tłumacza audiowizualnego – jak przebiega?
W tłumaczeniu audiowizualnym nie chodzi o „sztywny”, dosłowny przekład dialogów – nie byłyby one zrozumiałe dla widzów. Przekonać się o tym możemy w czasie oglądania filmu, w którym tłumaczenie tekstu dokonane zostało przez automat – jest dosłowne i przez to pełne treści zupełnie niezrozumiałych dla widzów.
Być może zainteresuje cię również ten tekst: Czy automatyczne tłumaczenia tekstów stanowią zagrożenie dla tłumaczy?
W zawodzie tłumacza audiowizualnego liczy się nie tylko doskonała znajomość języków źródłowego i docelowego zarówno w mowie, jak i w piśmie. W trakcie dokonywania przekładu na tłumacza czeka szereg trudności, z którymi musi umieć sobie poradzić, aby wypowiedzi aktorów były dla widza jasne i sensowne. Jedną z takich trudności jest konieczność oddzielenia informacji istotnych od tych, które nie mają znaczenia lub wręcz mogłyby przeszkadzać w prawidłowym odbiorze treści.
Trzeba pamiętać, że każdy język ma swoją specyfikę. Tłumacz audiowizualny będzie więc miał za zadanie wyeliminowanie lub modyfikację fragmentów oryginalnych tekstów tak, aby te docelowe stały się przejrzyste. Do dyspozycji ma wiele różnych technik tłumaczeniowych niwelujących różnice gramatyczne, morfologiczne i fonetyczne między poszczególnymi językami.
Tłumacz, w czasie pracy nad przekładem tekstu z języka źródłowego na język docelowy, będzie musiał podjąć również decyzję co do tego, jak daleko w tekst powinien ingerować. Zupełnie inaczej bowiem wykonuje się przekład audiowizualny na potrzeby komedii czy filmu przygodowego, a inaczej w przypadku filmu dokumentalnego.
W przypadku filmów fabularnych tłumacz może zachować pewną dowolność, pod warunkiem, że sens przekazu nie zmieni się. Tego typu filmy muszą spełniać swoją rolę – w zależności od gatunku bawić, wzruszać czy przerażać. Tłumacz może w takim przypadku bawić się językiem, tworząc dzieło o oczekiwanym wydźwięku i wyjątkowym stylu.
Natomiast przygotowując napisy czy dubbing dla filmu dokumentalnego musi zwrócić uwagę na przedstawione fakty – tutaj oprócz formy liczy się przede wszystkim treść. Nie może więc dowolnie ingerować w tekst – nazwy własne, pojęcia techniczne, zjawiska czy fakty muszą zostać zachowane, aby nie wprowadzać widzów w błąd.
Kolejny aspekt istotny w pracy tłumaczy audiowizualnych to konieczność dopasowania długości tłumaczenia do szybko zmieniających się na ekranie obrazów. Największe znaczenie ma to w przypadku tworzenia napisów do filmu. Należy pamiętać, że zdecydowanie szybciej odbieramy zapis dźwiękowy niż czytamy. Zbyt długie napisy zmuszają widza do skupienia się właśnie na nich – zanim je przeczytamy i zrozumiemy, na ekranie już pojawia się kolejna scena i kolejny dialog. Taka sytuacja prowadzi do całkowitego „zamazania” filmu.
Tłumacz audiowizualny musi umieć nie tylko skondensować wypowiedzi do optymalnej długości, ale także odpowiednio je podzielić na krótsze fragmenty (przyjmuje się, że napisy powinny zajmować maksymalnie 2 linijki tekstu i liczyć nie więcej niż 38 znaków), wybrać czcionkę i umieścić napisy we właściwym miejscu na ekranie.
Podobnymi prawami rządzą się tłumaczenia typu dubbing i voice-over – w tego rodzaju tłumaczeniach niezwykle istotne jest zsynchronizowanie wypowiadanego tekstu z sytuacją mającą miejsce na scenie, z ruchami ust aktorów oraz ich gestykulacją. Także tutaj, w celu oddania intencji i charakteru postaci, często dokonuje się selekcji tego, co powinno zostać przetłumaczone, co pominięte, a co zmienione.
Do wielkich zalet dubbingu i tekstów czytanych przez lektora należy fakt, iż każdy widz może bez ograniczeń cieszyć się filmem od strony wizualnej – dialogi docierają do niego w postaci dźwięku, konieczność skupienia się na ich zrozumieniu nie zaburza więc możliwości swobodnego podążania za grą aktorską.
Tłumaczenia audiowizualne pozwalają nam zrozumieć świat bohaterów naszych ulubionych filmów, bajek i seriali. Perfekcyjny przekład to taki, dzięki któremu nie tylko zrozumiemy to, co mówią aktorzy, ale także taki, który wywoła w nas określone odczucia i wrażenia. Każda jego część musi zostać poddana szczegółowej analizie i zmodyfikowana tak, aby odbiór produkcji był łatwy i przyjemny.
Jeżeli posiadasz materiał w postaci audio lub video i chciałbyś dotrzeć do szerszego grona, odbiorców skontaktuj się z naszym biurem tłumaczeń. Wykonamy dla ciebie transkrypcję i tłumaczenie pliku multimedialnego.